Deze abstracte kunstvorm laat zich inspireren uit het kubisme en laat zich net zoals het Italiaanse futurisme leiden door industriële mechanica. De stroming ontstaat in Rusland in 1915 en kan zich in de eerste jaren na de "Oktoberrevolutie" (1917) verder ontwikkelen. Het constructivisme was van 1917 tot 1921 dan ook de officiële kunstvorm van deze Russische revolutie. Maar eind jaren twintig komt het constructivisme in Rusland ten einde. In 1932 verklaarde Stalin dat socialistisch realisme tot de officiële artistieke ideologie van de Sovjet Unie.

De kunststroming waaide gelukkig na de eerste wereldoorlog nog over naar West-Europa waar het diende als inspiratiebron voor onder andere Bauhaus en De stijl met als belangrijke aanhangers El Lissitzky en Mondriaan en heeft hierdoor dus een grote invloed gehad op de moderne bouw en beeldhouwkunst.

Het belangrijkste uitgangspunt van het constructivisme is de toepassing van zuivere geometrische en abstracte vormen, zoals de driehoek, het vierkant en de cirkel.  Daarmee creëerden de constructivisten vooral luchtige, abstracte bouwsels waar men doorheen kon kijken, zodat niet alleen de massa van het werk, maar ook de tussenliggende lucht en ruimte een functie kreeg.

VLADIMIR TATLIN (1885 – 1958)

Deze Russische kunstenaar was de grondlegger van het constructivisme. Hij was de zoon van een ingenieur en een dichteres. Na de dood van zijn vader ging hij op zijn dertiende aan de slag als scheepsjongen. Maar uiteindelijk ging hij alsnog studeren in Moskou aan de school voor schilderkunst, beeldhouwkunst en architectuur (van 1902 tot 1903 en tussen 1909 en 1911). Na te zijn afgestudeerd nam Tatlin in 1912 deel aan de tentoonstelling ‘Ezelstaart’ in Moskou. Het volgende jaar wou hij zijn horizon verruimen en ondernam hij een aantal grote reizen en leert hierbij het werk van enkele vooraanstaande avant-garde kunstenaars kennen. In 1914 was hij in Parijs, waar hij onder de indruk was van de driedimensionale assemblages van Picasso die deze maakte uit gevonden materialen.

Als Vladimir terug in Moskou was startte hij met het maken van werken uit glas, hout en metaal die hij aan draden aan het plafond ophing. Deze werken waren helemaal niet figuratief, ze moesten 'werkelijke materialen in een werkelijke ruimte' weergeven. Deze werken werden 'Constructies' genoemd.  Talin kreeg al snel enkele volgelingen en opende zijn eigen studio.

Monument voor de IIIde Internationale

Tatlin’s meest beroemde werk is het ontwerp en schaalmodel van een monument voor de IIIde Internationale (1919-1920). Deze metalen spiraal, die het frame vormt voor een constructie waarin  met glas bedekte basisvormen ( een cilinder, kubus en kegel) en die ruimte moest bieden aan conferenties, zou gebouwd worden voor het derde communistisch congres (Komintern). De bedoeling was dat dit werk constant in beweging was en elk deel op een andere snelheid. Zo zou de basis 1x per jaar om zijn as moeten draaien en de afzonderlijke hogere onderdelen eens per maand of eens per dag. Het werk is echter nooit gerealiseerd door de zeer moeilijke constructie en mechaniek.

Maar Tatlin (en andere constructivisten) leggen duidelijk een mooie basis voor de latere kinetische kunst.

Tatlin’s ontwerp van de cantileverstoel van buizen (1927- 1928).

Letatlin (1929 tot 1932). Dit doet me natuurlijk denken aan de vliegmachines van Leonardo Da Vinci en toont ook waar onze eigen Panamarenko de mosterd haalde.

NAUM GABO (1890-1977)

Naum Pevsner en zijn broer Antoine behoorden in 1917 naast Tatlin tot de belangrijkste exponenten van de constructivisme-beweging. Beide studeerde in het buitenland en keerden terug naar Rusland na de revolutie. Naum deed dit onder een pseudoniem van Naum Gabo. Aanvankelijk Creëerden zij nog objectachtige reliëfconstructies maar gingen net zoals Tatlin over tot zuiver abstract-constructivistische werken. Binnen de kring van de constructivisten ontstond echter onenigheid tussen degenen die kunst ten dienste van het volk wilden stellen (Tatlin) en zij die kunst als onafhankelijk wilden (de gebroeders pevsner)

Naast de basismaterialen zullen Naum Gabo en zijn broer nieuwe synthetische materialen gebruiken om de ruimte- en lichtdoordringing van een voorwerpen nog te vergroten.

Een ander radicaal uitgangspunt was om beweging en ritme als perceptie van tijd toe te voegen aan een werk. Hiervan is Gabo's Kinetische Constructie: Vibrerende Veer uit 1920 het mooiste voorbeeld.